حضرت زینب(س)منادی حماسه عاشورا تا اربعین
حضرت زینب(س)منادی حماسه عاشورا تا اربعین

قدر مسلم قیام امام حسین(ع) آغاز یک مبارزه و تکوین آن است، ادامه مبارزه و هدایت آن در مسیر واقعی اش مرهون اسارت زینب(س) است. برای حفظ ماهیت یک قیام پشتوانه ای قوی و برانگیزنده لازم است و سفیر کربلا سعی کرد مبارزاتش را بر اصولی تغییرناپذیر که از مبانی قرآن و سنت نبوی سرچشمه می گرفت، مبتنی سازد.

عاشورا به اربعین رسید و تجلی کامل یافت. در پس این چهل روز و در گذر از کوچه ها و شهرها زنی بود صبور و مقاوم که راز مگو و پنهان را آشکار می کرد …

حضرت زینب(س) مؤثرترین نقش را در صیانت از انقلاب امام حسین (ع) و تحریف زدایی و دشمن شناسی داشتند؛ آن جا که مردم کوفه را خطاب قرار داده و آنان را مورد سرزنش قرار می دهد و به افشای ماهیت دشمن و معرفی جنایات حکومت می پردازد و علل قیام امام حسین(ع) را بازگو می کند.

درباره انقلاب امام حسین(ع) و پیامدهای آن تحقیقات بسیاری انجام شده است. یکی از نکات مهمی که در اکثر این تحقیقات بدان اشاره شده است این است که اگر نبود حضرت زینب(س) و مجموعه اقدامات وی بعد از جریان عاشورا، قیام امام حسین(ع) نمی توانست آنگونه که می بایست رسالت خود را انجام دهد. بنابراین باید گفت قیام و انقلاب امام حسین(ع) در روز عاشورا انجام شد ولی این عقیله بنی هاشم بود که در کنار سید سجادین(ع)، این نهضت را به سرانجام رساند. بر همین اساس، زینب(س) را ادامه دهنده و احیاء کننده انقلاب حسینی(ع) معرفی و بیان می گردد. در همین راستا؛ گفت و گویی انجام دادیم با دکترحسن احمدی(عضو هیئت علمی و مدرس دانشگاه) که در ادامه تقدیم می گردد.

نقشی که زینب کبری(س) در نهضت حسینی انجام داد، گرچه نقش اصلی آن در دوران بعد از شهادت امام حسین(ع) می باشد ولی حضور حضرت در روز عاشورا در کنار امام حسین(ع) نیز عامل بسیار مهم در تقویت روحی اهل بیت امام و دیگر همراهان ایشان بود. پس از شهادت امام حسین(ع) رسالت خطیر و سنگین زینب کبری(س) آغاز شد. ایشان در جریان عاشورا مصیبت های بسیار بزرگی دید و تحمل کرد. حضرت در کمتر از یک روز تعداد زیادی از برادران، برادرزادگان، عموزادگان خود را در مقابل چشمانش از دست داده بود، که سوگ هر یک از آنان کافی بود، هر انسان قوی و نیرومندی را

قیام و نهضت امام حسین(ع)، دو مرحله داشت. مرحله نخست، مرحله مبارزه، جهاد و شهادت، و مرحله دوم مرحله پیام رسانی و بیدارگری.اگر نهضت امام حسین(ع) در همان مرحله نخست خلاصه میشد و کسی نبود که پیام نهضت را به گوش مردم آن زمان برساند، ماهها زمان لازم بود تا به طور طبیعی خبر قیام امام(ع) به شهرهای اطراف برسد. شاهد این مدعی این است که پیش از ورود اهلبیت امام(ع) به مدینه مردم آن شهر هنوز از رویدادهای کربلا بی خبر بودند.  در این مدت یزیدیان با آن همه امکانات تبلیغاتی، که در اختیار داشتند، به راحتی میتوانستند، وقایع کربلا را در راستای منافع خود تحریف کنند و به گونه ای به گوش مردم برسانند که برای حکومت یزید کمترین ضرر و زیان را در برداشته باشد.  در این صورت تا حدّ بسیار زیادی از تأثیر قیام امام حسین(ع) در جامعه آن زمان و جوامع آینده مسلمانان کاسته میشد، و به طور قطع ما امروز شاهد این همه آثار و برکات برای نهضت امام حسین(ع) نبودیم. بنی امیه برای سرپوش نهادن بر جنایت خویش و انحراف افکار عمومی از شگردهای گوناگون تبلیغاتی استفاده میکردند، که مخفی نگهداشتن جنایات خود از دید مردم در حدّ ممکن، . ضددینی و ضدمردمی معرفی کردن فعالیتهای مخالفان خود  و بنی امیه با ابزارهای گوناگون تبلیغاتی که در اختیار داشتند، مخالفان خود را افرادی بی دین، دنیا پرست، ایجاد شایعات گوناگون در باره کیفیت وقوع حوادث و انگیزه مخالفان …از جمله مهمترین این موارد بود.

 اوج رسالت و آگاهی بخشی حضرت را در خطبه های ایشان در کوفه و شام می بینیم. در خطبه کوفه، حضرت به مواخذه کوفیان می پردازد که اهل بیت و امام زمان را یاری نکردند و در شام یزید را برای خودش و برای دیگران معرفی می کند و در مقابل با استدلال و برهان به معرفی خاندان رسالت می پردازد.

براساس آنچه مطرح شد باید گفت که حضرت زینب(س) مؤثرترین نقش را در صیانت از انقلاب امام حسین (ع) و تحریف زدایی و دشمن شناسی داشتند؛ آن جا که مردم کوفه را خطاب قرار داده و آنان را مورد سرزنش قرار می دهد و به افشای ماهیت دشمن و معرفی جنایات حکومت می پردازد و علل قیام امام حسین(ع) را بازگو می کند، هدف ایشان معرفی حق و رسوایی حکومت وقت و تفهیم جو و شرایط حاکم بر جامعه ی آن روز می باشد.همان طور که از خطبه حضرت بر می آید زینب (س) با آن شهامت وشجاعت برخاسته از ایمان وبا حالی که ۴۰ روز اسیر ودر بند یزید است با حفظ اصالت خویش وبا استفاده از اسلوب عاطفه وغالب منطق واستدلال تمام تلاش خود را برای حفظ اهداف عاشورا وکربلا به کار می گیرد.

قیام عاشورا حرکتی اتفاقی و متعلق به یک زمان و مکان نبود، بلکه با مقدمه ای روشن، از زمان رسول خدا(ص) و بخصوص بعد از رحلت پیامبر(ص) و اعلام جانشینی حضرت علی(ع)، و بعد از آن با اسارت حضرت زینب(س)، قیام مختار و بیان امامان دیگر درباره علل و انگیزه های انقلاب حسینی، ادامه پیدا کرد و همچنان تداوم داد. چنانکه جنگ دشمن در کربلا نیز، بوی کینه های قدیمی و آثار زخم جنگ های رسول خدا(ص) و حضرت علی(ع) با قریش و دیگر کفار را می داد.

حضرت زینب و جریان های سیاسی


حضرت زینب(س) با احاطه کامل بر جریان های سیاسی، فرهنگی و تبلیغی منجر به سلطه و استبداد امویان، عمدتاً مشغول آگاهی بخشی مردم و رسوا کردن این خاندان بود. او این رویارویی اسلام اصیل و اسلام دروغین را مواجهه اسلام و کفر می دانست و در این منظر، حقایق تاریخی را آشکار و روشن می کرد.


از نگاه حضرت زینب(س) حوادث بزرگی مثل جنگ صفین، شهادت امام علی، امام حسن و امام حسین(ع) و اسارت خاندان نبوی همگی جز محصول عقده گشایی و خواری و حقارت خانواده ابوسفیان نیست؛ زیرا این خاندان، ضربه های مهلکی از آموزه های نظام اسلام خورده اند. آنان گرفتار انتقام کور تاریخی شده اند.


به همین دلیل حضرت زینب(س) در شیوه تبلیغی خود، به ویژه در خطبه هایش می کوشد ضمن بیان افتخار و عزت اسلام و خاندان نبوت، پرده از نفاق امویان بردارد و با استنادهای تاریخی خود، خاندان اموی را رسوا و ادعاهای پوچ و بی اساس آنها را در تاریخ برملا کند. حضرت زینب(س) تباهی، فساد و فسق آن خاندان را که به نوعی تداوم روحیه ها و هویت جاهلی است، آشکار می کند.

ظرایف خطبه زینبیه)س(


نکته ظریف در دعوت و سیره تبلیغی حضرت زینب(س) و در خطبه ها و سخنان ایشان آن است که همواره آنها را به صورت سلسله وار ذکر می کند. یعنی محتوا و مضمون سخنان خود را علاوه بر بیان شیوا و رسا، اولاً به آیات کتاب خدا، سپس احادیث جدش پیامبر(ص) و پدرش امام علی(ع) و پس از آن به وقایع تاریخی مستند می کند

.
در خطبه ها، خطاب به شاهان و سران دستگاه یزید به آیه قرآن استناد می کند. حضرت زینب(س) به طور دقیق و ملهم از آیات قرآن کریم، به سنت های حتمی و قطعی خداوند در آفرینش اشاره می کند و در باب نبرد حق و باطل به سنت الهی «پیروزی نهایی حق بر باطل» اشاره می کند که چگونه علی رغم همه دسایس و خدعه ها، حقیقت در نهایت پیروز و ماندگار خواهد شد.
حضرت زینب(س) خطبه ای را هم در شام و در مجلس یزید و در بین کارگزاران حکومتی او ایراد نمود. در این خطبه برخلاف خطبه کوفه که مخاطب آن به طور مستقیم مردم، بودند به یزید حمله می کند و تصویری از نبرد حق و باطل و رویارویی خاندان نبوت با خاندان اموی ارایه می کند. حضرت زینب در این خطبه نهضت حسینی را به کمال رساند و اصول مبارزاتی و انقلابی قیام عاشورا را برای جهانیان تبیین نمود. خطبه ای که در واقع متمم نهضت امام حسین (ع) است.

منزلت حجاب سرفصل خطبه زینبیه(س(


عقیله بنی هاشم چنین شروع به آغاز کرد: «آیا این عدل است ای پسر آزاد شده که زنان و کنیزان خود را پشت پرده جای دهی، ولی دختران پیامبر(ص) را در میان نامحرمان حاضر سازی؟ و آنها را در شهرها بگردانی و اهل بادیه و دور و نزدیک و پست و شریف، آنها را ببینند؟ در حالی که از مردان آنها کسی را باقی نگذاری و حمایت کننده ای ندارند.»


حضرت زینب(س) حجاب و عفتی کامل داشت و همچون مادرش فاطمه زهرا(س) به این امر مهم بسیار اهتمام می ورزید. «علامه مامقانی» در این باره فرموده است: زینب(س) در حجاب و عفاف یگانه است، احدی از مردان در زمان پدرش و برادرانش، تا روز عاشورا او را ندیده بودند.
«یحیی مازنی» که یکی از علمای دوران خود بود، می گوید: من در مدینه مدت مدیدی در همسایگی حضرت علی(ع) بسر می بردم، اما به خدا قسم ابداً زینب(س) را ندیدم و حتی صدای او را هم نشنیدم.
حضرت زینب(س)، نه تنها در حالتی عادی به حجاب و عفت اهتمام داشتند، بلکه در بحرانی ترین لحظات زندگی نیز این خصیصه تحت الشعاع مشکلات و مصایب قرار نگرفت و این مخدره، سعی و کوشش فراوان می کرد تا از انظار و دیده های مردم پوشیده باشد.

  • نویسنده : نازیلا آصفی
  • منبع خبر : نهال امید