منطقه آزاد ارس به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی کم‌مانند همجواری با قفقاز و نزدیکی به ترکیه، در سال های اخیر توانسته با توسعه صادرات از مشکلات ناشی از تحریم گذر کند.

به گزارش نهال امید، منطقه آزاد ارس با بیش از ۷۰ هزار هکتار وسعت در حاشیه رودخانه مرزی ارس در ۱۳۰ کیلومتری شمال غرب تبریز با جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان هم مرز است و با احداث خط راه آهن از جلفا تا خاک ترکیه، می تواند منطقه شمال غرب را به گذرگان اصلی ترانزیت ریلی اروپا و منطقه قفقاز تبدیل کند؛ خط آهن جلفا – تبریز نیز با ۱۰۴ سال قدمت، قدیمی ترین خط آهن ایران محسوب می شود که برقی و در زمان حاضر فعال است.

منطقه آزاد ارس به مرکزیت شهر جلفا در زمان حاضر ۲ ناحیه منفصل در شهرستان خداآفرین نیز دارد و شهر جلفا به عنوان مرکز این ناحیه صنعتی-تجاری، در زمینه تجاری و گمرکی دارای پیشینه‌ای ۱۳۰ ساله بوده و مرز مشترک ایران و جمهوری خودمختار نخجوان در شهر جلفا به عنوان پرترددترین مرز مسافری ایران، پس از فرودگاه‌های تهران مطرح است.

منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس در ۱۵ سال گذشته از نظر توسعه، رشد سریع و پرشتابی را در همه عرصه ها تجربه کرده، به گونه ای که میزان سرمایه گذاری و صادرات آن در این مدت افزایش بیش از ۱۰ برابری را شاهد بوده است؛ اما آنچه نام این منطقه را در یکی دو سال گذشته بر سر زبان ها انداخته، تبدیل ارس از محدوده ای با رویکرد وارداتی، به منطقه ای صادرات محور است، به گونه ای که تراز تجاری آن پارسال برای سومین سال متوالی مثبت شد.

از سوی دیگر امروز صادرات منطقه آزاد ارس به تنهایی بیش از یک ششم صادرات سه میلیارد دلاری سالیانه آذربایجان شرقی را تشکیل می دهد که نشان از تغییر رویکرد مدیریت سازمان این منطقه از گردشگری و تجاری به نگاه صادرات محور دارد و تولیدات با کیفیت آن به بیش از ۳۰ کشور جهان صادر می شود. 

در تبیین ظرفیت های صادراتی منطقه آزاد ارس، اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که امروزه اغلب مارک های معروف جهان از کشورهایی چون ایتالیا، کره جنوبی، چین و ترکیه در این منطقه، واحدهای تولیدی راه اندازی کرده اند و محصولات آنها به بازارهای بین المللی عرضه می شود. 

بدیهی است که ارایه مشوق های سرمایه گذاری از سوی سازمان منطقه آزاد ارس به سرمایه گذاران، با اولویت معافیت های مالیاتی و وجود زیرساخت های لازم، دلیل اصلی سیر شتابان توسعه و صادرات این منطقه آزاد است که آن را پس از کیش به دومین منطقه آزاد کشور تبدیل کرده است. 

از سوی دیگر منطقه آزاد ارس به دلیل همجواری با جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان، دروازه اصلی ورود کشورمان به بازار اوراسیا محسوب می شود، ضمن اینکه فاصله ۱۲۰ کیلومتری آن با ترکیه به عنوان درگاه بازار اروپا، به سرمایه گذاری و صادرات از ارس جذابیتی دوچندان می بخشد.

صادرات ۵۱۸ میلیون دلاری منطقه آزاد ارس 

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد تجاری و صنعتی ارس با اشاره به افزایش بیش از ۲برابری ( ۱۰۵ درصد) ارزش صادارت از این منطقه در سال گذشته، گفت: ۵۱۸ میلیون دلار صادرات از ارس به بیش از ۱۰ کشور جهان انجام شده است.

محسن نریمان اظهار کرد: عمده اقلام صادراتی منطقه آزاد ارس در سال گذشته به کشورهای آذربایجان، ترکیه، روسیه، عراق، افغانستان، گرجستان، قرقیزستان، ارمنستان، قزاقستان و چین بوده است.

وی افزود: صادرات ارس شامل سه بخش صادرات قطعی، صادرات مجدد و صادرات به سرزمین اصلی می باشد و صادرات قطعی منطقه آزاد ارس در سال گذشته ۱۲۶ میلیون دلار بود که نسبت به صادرات ۸۶ میلیون دلاری سال ۱۳۹۷ رشد ۳۶ درصدی داشته است.

نریمان، مقدار صادرات مجدد منطقه آزاد ارس در سال گذشته را ۱۴۵ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: صادرات مجدد منطقه آزاد ارس نسبت به صادرات مجدد ۳۰ میلیون دلاری مدت مشابه سال گذشته ۳.۸۳ برابر افزایش یافته است.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس، ارزش صادرات این منطقه به سرزمین اصلی در سال گذشته را ۱۵۹ میلیون دلار عنوان کرد و افزود: نسبت به صادرات ۱۱۴ میلیون دلاری مدت مشابه سال گذشته افزایش ۳۹ درصدی را نشان می‌دهد.

تراز تجاری منطقه آزاد ارس برای سومین سال متوالی مثبت شد

مدیرعامل منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس ادامه داد: تراز تجاری این منطقه برای سومین سال متوالی در دوره تحریم مثبت و رو به افزایش است.

محسن نریمان اظهار کرد: این تراز در سال ۱۳۹۶، ۱۰۳میلیون دلار، سال ۹۷، ۱۷۴میلیون دلار و سال گذشته ۳۳۹ میلیون دلار شد و امسال نیز این روند ادامه دارد.  

وی افزود: صادرات قطعی از منطقه آزاد ارس نیز در سال گذشته ۱۲۶میلیون دلار بود که این میزان در سال ۱۳۹۷، ۸۶ میلیون دلار ثبت شده بود و بیشترین صادرات به ترتیب به کشورهای آذربایجان ۴۰ درصد، ترکیه ۲۶درصد، روسیه ۱۱ درصد و سایر کشورها ۲۳ درصد می باشد.

مدیرعامل منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس همچنین درصد تحقق درآمدهای سازمان منطقه آزاد ارس نسبت به اصلاحیه بودجه  را در سال گذشته، ۹۷درصد اعلام کرد.  

نریمان ادامه داد: ۱۵ هزار و ۹۴۶ نفر در منطقه آزاد ارس اشتغال دارند که بیشترین تعداد با چهار هزار و ۹۹۳ نفر در بخش کشاورزی  و شیلات فعالیت می کنند و سه هزار و ۶۹۵نفر نیز در بخش صنعتی و تولیدی مشغول فعالیت هستند.  

صادرات از ماموریت های اصلی مناطق آزاد می باشد

مدیر طرح و بنرماه سازمان منطقه آزاد ارس نیز به ایرنا گفت: فلسفه وجودی مناطق آزاد در دنیا ، ایجاد منطقه ای با قوانین سهل تر نسبت به سرزمین اصلی با هدف جذب سرمایه گذار علی الخصوص سرمایه گذار خارجی ، تولید محصول و خدمات با ارزش افزوده بالا و صادرات آن ها به کشورهای خارجی بوده و این نگاه دقیقا در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید و اشتغال و صادرات محصولات غیرنفتی است. 

جعفر ملکی افزود: در شرایط امروزی که کشورها برای به دست آوردن نرخ رشد اقتصادی بالاتر و پایدار مسابقه گذاشته اند، روی آوردن به بازارهای صادراتی و تجارت بین الملل اجتناب ناپذیر خواهد بود و مطالعات نشان می دهند که بین صادرات و رشد اقتصادی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، در ضمن صادرات نقش تعیین کننده در تراز تجاری کشورها دارد که از تفاضل صادرات و واردات حاصل شده و نهایتا منجر به تقویت پول ملی می گردد.

وی اضافه کرد: پس صادرات امری اجتناب ناپذیر می باشد و بایست سرمایه گذار ، نگاهش جهانی بوده و در تعریف بازار ، رویکرد صادراتی داشته باشد و بدانیم که رقابت، جهانی است حالا ما آمادگی داشته باشیم یا نداشته باشیم و بخواهیم یا نخواهیم، بایستی برای موفقیت در بازار جهانی رقابت بکنیم.

وی اظهار کرد: لذا در این بین برای افزایش صادرات، دولت ها وظایفی دارند که می توان به معافیت های مالیاتی، اعطای تسهیلات، رفع مشکلات مربوط به گمرک و تعریف مشوق های صادراتی اشاره نمود و وظایفی نیز فعالین اقتصادی دارند که شامل انجام تحقیقات بازار ، افزایش کیفیت محصولات متناسب با سلایق و نیازهای بازارهای جهانی ، ارتقای بسته بندی و برندسازی است.

مدیر طرح و برنامه سازمان منطقه آزاد ارس تشریح کرد: رویکرد مدیریت طرح و برنامه این است که با تحلیل صادرات حاصل از تولید منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس و شناسایی ظرفیت بازارهای هدف با اولویت کشورهای« سی آی اس» و شناسایی پتانسیل صادراتی کالای تولید منطقه و شرکت های تولیدی و ارائه طرح های مشوق صادراتی بتواند نقش سازنده ای در ایجاد و شناساندن پتانسیل های صادراتی منطقه و در نهایت افزایش میزان صادرات کالاهای تولیدی منطقه ایفا نماید.

تشکیل اتاق فکر برای رفع موانع صادرات و افزایش آن

مدیر طرح و برنامه سازمان منطقه آزاد ارس اضافه کرد: از دیگر برنامه های سازمان منطقه آزاد ارس برای حمایت از صادرات و رفع موانع آن، تشکیل اتاق فکر برای رفع موانع صادرات و افزایش آن می باشد؛ اگر بخواهیم اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی تحقق یابد لازم است در تعاملات بین المللی حضور داشته باشیم، زیرا در غیر این صورت چشم دوختن به بازار داخلی نتیجه بخش نخواهد بود.

ملکی گفت: صادرات در منطقه آزاد ارس در بخشی از شرکت ها بالفعل اتفاق افتاده و حتی شرکت هایی در حوزه گلخانه و خشکبار داریم که ۱۰۰ درصد تولیدات را صادر می کنند؛ در مقابل شرکت هایی داریم که دارای قابلیت صادراتی هستند اما هنوز به سهمی از بازارهای خارجی دست نیافته اند. 

وی ادامه داد: سازمان قصد دارد از فعالین عرصه صادرات ، مسئولین مرتبط و کارشناسان صادرات که تجارب عملی و بین المللی دارند برای حضور در این اتاق فکر دعوت بکند؛ در واقع هدف از تشکیل این اتاق فکر ، اتخاذ راهکارها برای افزایش صادرات و انتقال تجارب و رشد و یادگیری می باشد.
وی، شناسایی و تحلیل ظرفیت بازارهای هدف و همچنین شناسایی پتانسیل صادراتی کالای تولید منطقه و شرکت های تولیدی را از دیگر برنامه های در دست اقدام مدیریت طرح و برنامه سازمان منطقه آزاد ارس ذکر کرد و افزود: در واقع ما می خواهیم به شیوه علمی سطح توانایی صادراتی بنگاه های تولیدی مستقر در منطقه را مورد سنجش قرار دهیم تا متناسب با ظرفیت بازارهای هدف، راهکارهای بهبود وضعیت را استخراج و اقدامات اجرایی را عملیاتی کنیم.

صادرات ۲۴۰ میلیون دلاری منطقه آزاد ارس در نیمه نخست ۱۳۹۹

معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ارس گفت: در ۶ ماهه نخست امسال ۲۴۰ میلیون دلار کالا از این منطقه به ۱۰ کشور جهان صادر شده است.

صفر شاسفند با بیان این‌که صادرات منطقه آزاد ارس شامل چهار بخش صادرات قطعی، صادرات کالاهای داخلی، صادرات مجدد و صادرات به سرزمین اصلی است، اظهار کرد: صادرات قطعی منطقه آزاد ارس در این مدت ۶۳ میلیون دلار بود که نسبت به صادرات ۵۶ میلیون دلاری مدت مشابه سال گذشته، رشد ۱۲.۵ درصدی داشته است.

وی ارزش صادرات حاصل از تولید این منطقه به سرزمین اصلی را ۸۲ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: این میزان نسبت به صادرات ۷۷ میلیون دلاری مدت مشابه سال گذشته ۶ درصد رشد دارد.

معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ارس خاطرنشان کرد: صادرات کالای داخلی منطقه نیز در این مدت ۹۵ میلیون دلار بود که نسبت به صادرات ۳۵ میلیون دلاری ۶ ماهه سال گذشته ۱۷۱ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

شاسفند یادآور شد: میزان صادرات مجدد ارس در پایان ۶ ماهه اول سال با توجه به شرایط کرونایی، بسته شدن مرزها و نیز قرارگرفتن عمده کالاهای صادرات مجدد در ردیف گروه چهار  و همچنین به‌دلیل ممنوعیت ثبت سفارش گروه چهار،  کاهش قابل تامل داشته است.

وی ادامه داد: بر اساس صادرات قطعی انجام شده، عمده این اقلام که شامل خشکبار، مصنوعات پلاستیکی، جامبوبگ و تسمه پروپیلن، کیسه پلی پروپلینی، نخ پلی استر، هیدورکربن، شمش فولادی و انواع ماشین الات خط تولید است، از جمله به کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه، عراق، قزاقستان، افغانستان، امارات متحده عربی، ارمنستان، جمهوری چک و ازبکستان صادر شده است.

مشوق های صادراتی منطقه آزاد ارس

همان گونه که گفته شد یکی از دلایل اصلی افزایش چشمگیر و جهشی صادرات منطقه آزاد ارس در سال های اخیر، ارایه مشوق های صادراتی به سرمایه گذاران و تولیدکنندگان این منطقه تجاری و صنعتی است. 

یکی از اقدامات منطقه آزاد ارس در راستای حمایت از صادرات محصولات غیرنفتی، تهیه طرح جامع مشوق صادراتی و اجرای برنامه های حمایتی، صیانتی و تشویقی توسعه صادرات غیرنفتی می باشد که بر اساس آن، بخشی از هزینه های تولیدی، عملیاتی و صادراتی به منظور افزایش رقابت پذیری صادرات غیرنفتی در بازارهای هدف ترمیم می شود و همه افراد حقیقی و حقوقی که در چارچوب ضوابط و مقررات اقدام به صادرات از سازمان منطقه آزاد ارس کنند، مشمول این مشوق ها خواهند بود.

«مشوق صادراتی برای حضور در نمایشگاه های بین المللی معتبر خارج از کشور در سقف دویست و پنجاه میلیون ریال»، «پرداخت جایزه صادراتی معادل دو درصد ارزش صادراتی در بخش تولید ، سه درصد در بخش کشاورزی و هفت درصد بخش صنایع دستی و هنری» و « اعمال مشوق برای سود بازرگانی واردات در مقابل صادرات در صورتی که واردکنندگان در دوره پایش به میزان افزایش ارزش صادرات اقدام به واردات نمایند؛ این رقم شامل یک درصد تخفیف سود بازرگانی در بخش صنعت ، ۱.۲۵ درصد در بخش کشاورزی و ۳ درصد در بخش صنایع دستی و هنری خواهند شد» از جمله مشوق های صادراتی منطقه آزاد ارس برای ایجاد جهش در این بخش مولد و ثروت آفرین است. 

سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس همچنین در راستای ترویج صادرات اقدام به ارایه «مشوق صادراتی برای ثبت برندهای ایرانی شامل پنجاه درصد هزینه ها در سقف ۳۰۰ میلیون ریال )»، «مشوق صادراتی برای ضمانت نامه صادراتی، شامل پرداخت ۲۰ درصد هزینه ضمانت نامه ها برای صادرکنندگان مشمول پس از عقد تفاهم نامه و انجام فرآیند قانونی»، «مشوق صادراتی برای ایجاد واحد تحقیق و توسعه با پرداخت یک صد میلیون ریال» و  مشوق صادرات مجدد در قالب پرداخت یک صد میلیون ریال به ازای هر یک میلیون دلار صادرات مجدد می کند.