به گزارش نهال امید از ابتدای بهمن‌ماه با توجه به تکلیف نمایندگان مجلس مبنی بر تغییر نظام تعرفه‌گذاری برق، وزارت نیرو در قالب مصوبه هیئت دولت نسبت به عمل به تکلیف مذکور اقدام کرد و نظام تعرفه‌گذاری برق را با هدف اصلاح الگوی مصرف دگرگون کرد.

بر اساس جزئیات بیان شده در قالب مصوبه برقی هیئت دولت به منظور تغییر در نظام تعرفه‌گذاری بسیاری از مواد و تبصره‌های مندرج در این مصوبه به یک مفهوم تحت عنوان الگوی مصرف گره خورده‌اند.

برای مثال در تبصره ۲ ماده ۳ مصوبه هیئت دولت قید شده است، با هدف تشویق مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت می‌کنند و مصرف خود را در ماه‌های گرم نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش می‌دهند، به میزان کاهش مصرف نسبت به الگوی مصرف یا مصرف دوره مشابه سال قبل، پاداش صرفه‌جویی در ساعات اوج بحرانی بلامانع است.

با توجه به اهمیت قابل توجه مفهوم الگوی مصرف، تشریح این مسئله می‌تواند زمینه تحقق هدف وزارت نیرو یعنی اصلاح الگوی مصرف را مهیا کرده و مردم را در جهت استفاده از نظام تشویقی تعیین شده راهنمایی کند.

*جزئیات تعیین الگوی مصرف برق

بر این اساس، الگوی مصرف برق میزانی از حد استفاده از برق است که یک خانوار می‌تواند در چارچوب آن کلیه نیازهای لازم برای زندگی مناسب را تامین کند. در این رابطه برآورد میانگین مصرف عامه مردم و همچنین در نظر گرفتن میزان مصرف لوازم برقی که عموم مردم مورد استفاده قرار می‌دهند، ۲ شاخص مهم در تعیین الگوی مصرف به حساب می‌آیند.

به استناد جزئیات ارائه شده از سوی شرکت توانیر به عنوان مجری اصلی آیین‌نامه برقی دولت، با توجه به شاخص‌های بیان شده یعنی میانگین مصرف مردم در هر منطقه و همچنین نوع لوازم برقی مورد استفاده توسط عموم کشور به لحاظ جغرافیایی و شرایط آب و هوایی به ۵ منطقه تقسیم و برای هر منطقه الگویی متفاوت در نظر گرفته شده است. یعنی علاوه بر مناطق عادی که  بیش از ۸۰ درصد جمعیت کشور در آن به سر می‌برند، ۴ منطقه گرمسیر پیش بینی شده است که بر اساس شدت گرما به ترتیب مناطق گرمسیری ۱تا ۴ نامیده می شوند.

الگوی مصرق برق در مناطق عادی برای ماه های غیرگرم ۲۰۰ کیلووات ساعت و در ۴ ماه گرم سال یعنی خرداد تا شهریور با فعال شدن لوازم خنک کننده به ۳۰۰ کیلوات ساعت خواهد رسید. این درحالی است که الگوی مصرف مناطق گرمسیر در ماه‌های غیرگرم عموما  200 کیلووات ساعت است. از سوی دیگر در ماه‌های گرم مناطق گرمسیر به ترتیب شدت گرما شاهد افزایش الگوی مصرف تا ۳۰۰۰ کیلووات ساعت در هر ماه هستیم.

*مقایسه الگوی مصرف برق در ایران و سایر کشورهای جهان

با علم به الگوی مصرف درنظر گرفته شده ممکن است، این ابهام به وجود بیاید که وزارت نیرو حد استفاده از برق را به گونه‌ای قرار داده است که این میزان حتی برای مصارف عادی مردم نظیر روشنایی نیز کافی نباشد.

برای روشن شدن این پرسش ۲ راه پیش پای هر مشترک است. نخستین شیوه بررسی این ابهام مقایسه الگوی مصرف شده در کشور با سایر نقاط دنیا است. البته این کار نیاز به در نظر گرفتن ظرافت‌هایی دارد. برای مثال در شرایطی به استناد به روزترین آمار جهانی الگوی مصرف مشترکان برق خانگی در کشورهای اروپایی به طور میانگین حدود ۳۰۰ کیلووات ساعت در ماه است اما باید توجه کرد، برق تنها منبع انرژی در قالب واحدهای مسکونی این منطقه به حساب می‌آید. یعنی تمامی مصارف نظیر گرمایش خانه، پخت و پز، سرمایش و سایر نیازهای مرتبط با بخش انرژی از برق تامین شده و مشابه کشور ما دیگر گازی برای گرمایش و پخت و پز در کار نیست.

بر این اساس با توجه به آمار مصرف برق به تفکیک نیاز در واحدهای مسکونی کشورهای اروپایی، بیش از ۸۴ درصد از برق مورد استفاده در اروپا صرف مصارفی می‌‎شود که در ایران ما برای تامین نیاز آن از گاز استفاده می‌کنیم. در این رابطه مقایسه در شرایطی صحیح تلقی می‌شود که الگوی مصرف تنها در شرایط مصارف برابر مقایسه شود. در این شرایط الگوی مصرف شده برای مشترکان بخش خانگی کشورهای اروپایی به طور میانگین برای مصارف متناسب با کشور ما حدود ۴۶٫۵ کیلووات ساعت در ماه برآورد می‌شود.

یکی دیگر از ظرافت‌های مقایسه الگوی مصرف، شرایط آب و هوایی متفاوت کشورها است، به گونه‌ای که طبیعتا مصرف انرژی در کشورهایی که زمستان و تابستان‌های سخت را تجربه می‌کنند، بیشتر از کشورهای معتدل است، چرا که نیاز به متعادل کردن شرایط دمایی واحد مسکونی نیازمند صرف انرژی قابل توجهی خواهد بود.

در این رابطه، هادی صادقی، کارشناس حوزه انرژی در گفت‌وگو با فارس، معتقد است:« مقایسه الگوی مصرف برق خانگی در کشورهای مختلف باید بر اساس تفکیک منابع تامین انرژی و همچنین حضور در شرایط آب و هوایی مشابه صورت پذیرد.»

با توجه به شرایط ذکر شده، مقایسه الگوی مصرف کشور با کشورهایی نظیر پاکستان، ترکیه یا میانگین الگوی مصرف در کشورهای آسیایی بیانگر آن است که الگوی تعیین شده برای کشور ایران کاملا دست بالا و منطقی تعیین شده است.

*الگوی مصرف با توجه به استفاده عموم مردم از برق تعیین شده است

راهکار دوم رفع ابهام تعیین الگوی مصرف برق، مراجعه به آمارهای  تعداد مشترکانی خانگی است که در کشور کمتر از الگوی تعیین شده از برق استفاده می‌کنند. در همین رابطه بر اساس پایش‌های انجام شده بر اساس مصرف مشترکان خانگی در ایران، ۸۵ درصد از مشترکان صنعت برق در بخش خانگی مصرف برق کمتر از الگو دارند.

از سوی دیگر ۱۱ درصد از مشترکان تا ۱٫۵ برابر الگوی مصرف از برق استفاده می‌کنند که با کمی رعایت کردن نکات مصرف بهینه می‌توانند به مشترکان کم مصرف هدایت شوند. از سوی دیگر تنها ۲ درصد از مشترکان برق بالای ۲ برابر الگوی تعیین شده  نسبت به استفاده از برق اقدام کرده و ۲ درصد پایانی نیز بیش از ۲ برابر الگو برق مصرف می‌کنند. بنابراین مجموعا ۱۵ درصد از مشترکان بخش خانگی فراتر از الگوی مصرف از برق استفاده می‌کنند.

با توجه به این آمار به نظر می‌رسد شاخص توجه به مصرف عموم مردم در محاسبه الگوی مصرف به طور کامل رعایت شده است. بر مبنای ۲ راهکار بررسی ابهام تعیین الگوی مصرف، این میزان به نحوی تامین شده است تا بخش قابل توجهی از مشترکان با اتکا به راهکارهای ساده و انگیزه دریافت تشویقی‌ها به جرگه کم مصرف‌ها بپیوندند و زمینه صرفه جویی به عنوان مهمترین هدف وزارت نیرو محقق شود.