مقوله صادرات امری مهم در بحث درآمدزایی برای هر کشور است که می توان آن را به چند دسته از جمله صادرات مواد خام، کالاهای صنعتی، محصولات فرآوری شده کشاورزی و... اشاره کرد. مهمترین عوامل موثر بر عرضه صادرات و پایداری درآمد صادراتی شامل میزان تولید کالا، تولید ناخالص ملی، قیمت صادراتی، نرخ مبادله ارز و سیاست های تشویق صادرات است.
یکی دیگر از مهم ترین تفاوت های صادرات محصولات کشاورزی ایران و کشورهای پیشرفته، بحث حمل و نقل است. صادرات محصول در ایران غالبا به وسیله راههای زمینی و کمتر از راه دریایی و هوایی صورت می گیرد که این نوع حمل و نقل برای ایران معایبی مانند زمان بَر بودن، ضایعات بیشتر و… را در بَر دارد، ولی کشورهای پیشرفته در امر کشاورزی، با استفاده از حمل و نقل دریایی و هوایی، در وقت و هزینه صرفه جویی کرده و رضایت مشتریان خود را به دست می آورند.
یکی از مهمترین موانع در صدور محصولات کشاورزی عرضه محصولات به صورت فلّه است، در حالی که با توسعه کارگاه‌های سرت و بسته‌بندی امکان جداسازی محصول برای سفارشات صادراتی فراهم می‌آید.
صادرات فلّه ای محصولات کشاورزی در دنیا خریداری ندارد؛ بنابراین محصولات کشاورزی باید در بسته بندی با حجم کوچک صادر شود.
صادر کردن مواد به دست آمده از بخش کشاورزی به صورت مستقیم و بدون انجام عملیات اضافی بر روی آن را صادرات مواد خام یا اولیه می گویند که دارای مزایا و معایبی است.
در می یابیم که روند صادرات محصولات کشاورزی در ایران، در مقایسه با کشورهای پیشرفته دنیا دارای نواقص متعددی است که برای جهانی شدن و رقابت با این کشورها، باید دولت و بخش خصوصی در کنار یکدیگر بسترسازی های لازم را انجام داده تا تولیدکنندگان و صادرکنندگان بتوانند صادرات کشور را به نقطه مطلوب برسانند.
تنها مزیت این نوع صادرات زمانی پدید می آید که توانایی فرآوری کردن محصول در کشور وجود نداشته باشد و ما با این عمل خود، ماده اولیه را صادر و پس از طی شدن مراحل لازم بر روی آن، کالای به دست آمده را به کشور وارد کنیم.
نحوه صدور فلّه‌ای محصولات کشاورزی به گونه‌ای است که از کیفیّت محصول کاسته شده و جایگاه خود را در بازارهای جهانی از دست می‌دهد به طور مثال امکان ابتلا یا رشد آفلاتوکسین در محصولات پسته‌ای که به صورت فلّه‌ای صادر می‌شود بسیار بیشتر است و این محصول در بندر مقصد بر اثر آسیب دیدن و خارج شدن از وضعیت استاندارد کمتر قابل استفاده است در حالی که با بسته‌بندی مناسب می‌توانیم کیفیت محصول را حفظ کنیم.
با این گونه صادرات جلوی اشتغالی که در راستای بسته‌بندی و فرآوری محصولات کشاورزی به وجود می‌آید، گرفته می‌شود چراکه این گونه فعالیت‌ها و حمل و نقل آن‌ها اشتغال بسیاری را هر چند فصلی در کشور ایجاد می‌کند.
حساس بودن مواد خام به
مدت زمان طولانی نگهداری در انبار، پایین
بودن قیمت ماده خام صادر شونده که باعث می شود این نوع صادرات، سود زیادی برای
صادر کننده نداشته باشد و درنهایت وجود واسطه گرهای متعدد برای
رسانیدن محصول از تولید کننده(کشاورز) به صادرکنندگان که باعث افزایش کاذب قیمت ها
می شوند.
در صادرات فلّه‌ای ۳۰ درصد محصول طی فرآیند بارگیری، حمل و نقل از مبدا تا مقصد به
ضایعات تبدیل می‌شود.
روند صادرات محصولات کشاورزی در ایران، در مقایسه با کشورهای پیشرفته دنیا دارای
نواقص متعددی است که برای جهانی شدن و رقابت با این کشورها، باید دولت و بخش خصوصی
در کنار یکدیگر بستر سازی های لازم را انجام داده تا تولیدکنندگان و صادرکنندگان
بتوانند صادرات کشور را به نقطه مطلوب برسانند.
این امر موجب متضرر شدن باغدارها و کشاورزها شده و به اقتصاد کشور ضربه وارد می
کند متاسفانه عدم پختگی در روابط سیاسی، عدم آشنایی با مسائل اقتصادی و فنّی
کشاورزی باعث بروز این مشکلات می شود.
پایداری صادرات ارتباط نزدیکی با کیفیت محصول تولیدی، نحوه بسته بندی و کسب اطلاع
از سلیقه متقاضیان و استانداردهای بازار جهانی دارد.
متاسفانه امروز محصولات کشاورزی با کیفیّت نازل به صورت فلّه ای، بدون بسته بندی
متناسب با سلیقه متقاضیان در بازارهای هدف صادر و در کشورهای دیگر به صورت مناسب
بسته بندی و دوباره صادر می شوند باید با تقویت پیوند بخش های صادرات و تولید و
برنامه ریزی مناسب زمینه برای تولید صادرات بیشتر فراهم شود.
صادرات فلّه ای محصولات کشاورزی همواره عاملی
برای فروش تولیدات این بخش با حداقل قیمت بوده است.
صادرات فلّه‌ای باعث گم شدن نام ایران در بازارهای جهانی می‌شود که در این زمینه
باید سعی کنیم با جلوگیری از صادرات فله‌ای افتخار تولید این محصولات را نصیب
کشورمان کنیم و با کنترل صادرات فله‌ای مانع از گم شدن نام کشورمان شویم.
- نویسنده : امیرمسعود طایفه سلطانخانی
- منبع خبر : نهال امید
