به گزارش نهال امید، استفاده از بذرهای مرغوب و نژادهای پر بازده از روش های معمول در دنیا برای افزایش بهره وری است که کاهش هزینه های تولید و افزایش ارزش افزوده محصولات زراعی و دامی را در پی دارد و نشانه ای برای گذر از اقتصاد کشاورزی معیشتی به صنعتی است.

آذربایجان شرقی هم به جهت وجود موسسه تحقیات دیم کشور در مراغه، نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند و شاید بر همین اساس هم سال گذشته واحد “به نژادی سریع محصولات زراعی” برای نخستین بار در کشور در این موسسه راه اندازی شد.

این واحد با استفاده از تکنولوژی بومی، زمان تحقیق، شناخت و معرفی ارقام جدید زراعی دیم را ۳ تا ۵ سال کاهش می‌دهد.

رییس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در مراغه با اشاره به اجرای طرح‌های پژوهشی در زمینه محصولات کشاورزی و دیمی در این موسسه گفت: در طول سال گذشته، هشت رقم جدید زراعی از سوی این موسسه معرفی شده است.

صابر گلکاری با اشاره به اینکه معرفی ارقام جدید زراعی، بهبود عملکرد، ارتقاء کیفیت، مقاومت و تحمل به تنش های زنده و غیره زنده و تنوع بخشی ژنتیکی و محصولی در آنها رویکرد این موسسه بوده است،  گفت: با تلاش محققان و پژوهشگران این موسسه، در مدت فعالیت موسسه ۷۴ رقم زراعی از غلات، حبوبات، گیاهان علوفه دیم و دانه های روغنی برای بهره گیری در اراضی دیم کشور معرفی شده است.

وی با بیان اینکه در زمینه‌ توسعه پایدار در سیستم زراعی دیم کشور پنج برنامه تحقیقات توسط این موسسه در حال اجرا است، خاطرنشان کرد: سال گذشته ۱۲ طرح نیز در جهت توسعه کشاورزی حفاظتی در این موسسه اجرا شد.

گلکاری ادامه داد: توسعه استفاده از تکنولوژی‌های جدید در زمینه کشاورزی دقیق، توسعه الگوهای کشت هوشمند و استفاده از تکنولوژی کاربردی بذر از جمله برنامه‌های راهبردی موسسه برای تحقق کشاورزی دانش بنیان و پایدار در بخش کشاورزی دیم کشور است.

وی با اشاره به همکاری این موسسه با ستاد احیای دریاچه ارومیه برای کاهش مصرف آب در حوضه دریاچه ارومیه ادامه داد: در این راستا، طرح های توسعه کشت ارقام مناسب برای آبیاری تکمیلی، توسعه کشت حبوبات پائیزه، توسعه کشت گیاهان جایگزین و جدید توسط این موسسه ارائه و اجرا شده است.

وی اضافه کرد: از جمله این اقدامات احداث پایلوت در تکاب برای معرفی ارقام جدید و آموزش عملی اصول کشاورزی حفاظتی بوده است.

گلکاری تولید هسته‌های بذر دیم را یکی از برنامه های موسسه تحقیقات کشاورزی دیم عنوان کرد و افزود: ادامه واگذاری ارقام در قالب ۴۳ قرارداد، برنامه فروش لاین های امید بخش و برگزاری دوره توانمندسازی تولیدکنندگان هسته‌های بذری در این راستا و در طول سال گذشته انجام شده است.

وی گفت: تولید هسته‌های بذری در طبقات پایه در این موسسه با روند افزایشی ادامه داشته است و در سال ۱۳۹۸ میزان تولید بذر با رشد ۲۷ درصدی در طبقات پرورشی به بیش از ۵۶۰۰ رقم رسیده که این بذرها جهت تکثیر در اختیار شرکت‌ها و پیمانکاران تولید بذر قرار گرفت.

وی ادامه داد: تحقق حمایت‌های لازم استان‌ها از شرکت‌های تولید کننده بذر، رفع موانع مشارکت بیشتر بخش خصوصی در تولید بذر و تحقق مالکیت خصوصی ارقام از چالش‌های پیش روی این همکاری هاست.

رییس موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور با تشریح فعالیت‌های انجام یافته در واحد به نژادی سریع این موسسه گفت: تولید ۳ تا ۵ نسل در سال از محصولات زراعی و به همین میزان کاهش دوره اصلاح و تسریع در معرفی ارقام جدید با تلاش محققان این موسسه انجام شده است.

گلکاری افزود: علاوه بر غلات از این واحد برای کوتاه سازی دوره اصلاحی و نیز انجام مطالعات خاص ژنتیکی نخود، عدس و کلزا نیز استفاده خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه در این واحد اثر ۱۷ نوع آفت و بیماری مهم بر روی حبوبات بویژه نخود، عدس و نیز سایر لگوم‌ها مورد بررسی قرار می گیرد، گفت: در حال حاضر با فعالیت این واحد ۱۰ جدایه قارچی توسط محققین موسسه دیم شناسایی و از بانک قارچ ایران شماره ثبت دریافت کرده است.

بیش از ۲۱ هزار تن از بذر گندم مورد نیاز استان آذربایجان شرقی اصلاح شده است

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی هم با بیان اینکه جهش تولید و افزایش عملکرد در بخش کشاورزی، صرفاً با به نژادی و به زراعی محصولات کشاورزی محقق خواهد شد، گفت: بیش از ۲۱ هزار تن از بذر گندم مورد نیاز استان اصلاح شده است.

اکبر فتحی با بیان اینکه میزان درصد نفوذ ارقام جدید و بذر اصلاح شده در مزارع کشاورزی و حل مسائل و مشکلات کشاورزان به صورت عملیاتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، خاطرنشان کرد: سالانه ۷۵ هزار تن بذر برای کشت دیم و آبی گندم استان نیاز است.

وی با بیان اینکه واگرایی و جزیره ای عمل کردن در بخش کشاورزی نتایج مثبتی از خود برجا نمی گذارد، گفت: اگر می خواهیم کارهای مثبتی انجام دهیم بایستی به صورت گروهی و کار جمعی با محوریت معاونت بهبود تولیدات گیاهی استان، ارقام جدید را به پهنه های تولید انتقال داده و در راستای تحقق اهداف جهش تولید گام های موثری برداریم.

فتحی با تاکید بر اینکه بایستی برای کارشناسان پهنه پروژه امنیت غذایی تعریف شود، اظهار کرد: اگر پروژه امنیت غذایی ایجاد شود در این حالت اهداف و برنامه ریزی های از پیش تعیین شده در خصوص به نژادی محقق خواهد شد.

وی افزود: کارشناسان پهنه باید با در نظر گرفتن شرایط و استعدادهای مختلف مناطق گرمسیر و سردسیر استان، میزان بذر مورد نیاز برای کشت گندم در شهرستانها را برآورد و به اطلاع کارشناسان و محققین مرکز تحقیقات برسانند تا اقدامات کارشناسی در این زمینه به عمل آید.

رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه در سال ۹۸ تولید محصولات کشاورزی در این استان از ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال ۹۷ با افزایش ۴۰۰ هزار تنی به ۵ میلیون تن در زیربخش‌های دام و طیور، باغبانی و زراعت رسید، اظهار داشت: سال ۱۳۹۸ با وجود تمام محدودیت‌های این بخش که متاثر از تحریم اقتصادی کشور و حوادث غیرمترقبه‌ای نظیر سیل، زلزله و سرمازدگی شد،  سالی همراه با موفقیت و افزایش تولید بود.

وی با تاکید بر تلاش مضاعف فعالان بخش کشاورزی استان برای افزایش تولید در سال جهش تولید و در شرایط کرونایی، افزود: خانواده بزرگ بخش کشاورزی استان به رغم مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا در سطح کشور و استان، با تلاش مضاعف و بی دریغ خود می کوشد تا کوچکترین خللی در تهیه و تامین مایحتاج غذایی مردم بوجود نیاید.

فتحی از برنامه ریزی برای افزایش ۸۰۰ هزار تنی انواع محصولات زیر بخش های دام و طیور، شیلات، زراعت و باغبانی استان در سال جاری خبر داد.

ی با اشاره به ضرورت جهش تولید در بخش کشاورزی، ادامه داد: نام گذاری سال ۹۹ از طرف مقام معظم رهبری تحت عنوان سال جهش تولید نشانگر ضرورت و اهمیت تحقق این امر در بخش های مختلف اقتصادی، صنعتی و به خصوص کشاورزی است.

فتحی اظهارداشت: اگر بتوانیم تولیدات دیم محصولات کشاورزی استان را با تغذیه به موقع، مبارزه با آفات و بیماریها و آبیاری به موقع از یکهزار و ۲۰۰ کیلوگرم به یکهزار و ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار ارتقاء دهیم یعنی فقط ۱۰۰ کیلوگرم افزایش تولید داشته باشیم در این صورت جهش تولید در واحد سطح با شیب ملایم اتفاق خواهد افتاد.

وی با اشاره به سهم قابل توجه اراضی دیم در تولید محصولات کشاورزی استان { از یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت استان آذربایجان‌شرقی ۸۰۰ هزار هکتار به صورت دیم کشت می‌شود. } بر ضرورت شناخت راهکارهای افزایش عملکرد در واحد سطح در دیم زارها تاکید کرد و گفت: باید دانسته‌های خود را به صورت عملیاتی به کشاورزان منتقل کنیم.
فتحی با اشاره به اینکه اطلاعات کشاورزان باید به روز باشد، گفت: محققان ما باید روش های به زراعی و به نژادی را در تحقیقات خود مدنظر قرار داده و ارقام مناسب سازگار با شرایط دیم و روش های مناسب به زراعی را ارائه دهند.

سهم ۳۱ درصدی به زراعی در افزایش تولید گندم

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی هم با بیان اینکه گیاهان زراعی نقش عمده ای در تغذیه جمعیت جهان دارند و این موضوع به خصوص در کشورهای درحال توسعه از جمله ایران مشهودتر است، خاطرنشان کرد: سهم کودهای شیمیایی نیتروژنی و فسفره در رشد عملکرد گندم به ترتیب ۴/۲۵ و ۸/۸ درصد برآورد شده است و سایر عملیات به‌زراعی سهمی معادل ۳۱ درصد در افزایش سالانه عملکرد گندم کشور دارند.

احمد بایبوردی گفت: سهم عوامل به‌نژادی و به‌زراعی در طی دوره ۴۰ ساله متغیر بوده است و بالاترین سهم عوامل ژنتیکی و کودهای شیمیایی در عملکرد مربوط به دهه ۷۰ می‌باشد.

بایبوردی اظهار داشت: دستیابی به عرضه باثبات موادغذایی و تامین امنیت غذایی جامعه یکی از مهمترین اولویت های توسعه پایدارکشاورزی است و در این بین گیاهان زراعی نقش بسیارمهمی در تولید غذا تامین کالری روزانه و امنیت غذایی دارند.

وی با بیان اینکه خاک یکی از منابع بسیار مهم برای زندگی انسان و بنیان کشاورزی است، گفت: یک خاک خوب زراعی دارای ۵ تا ۱۰% ماده آلی است که این میزان در خاک‌های ایران بسیار کم و در حدود ۱% می‌ باشد و علل عمده آن را می‌ توان فرسایش، عدم استفاده از کودهای آلی، شخم زیاد، کشت و کار غلط، جمع آوری بقایای گیاهی و سوزاندن آنها و چرای مفرط دام عنوان کرد.

وی با اشاره به اینکه با توجه به شرایط اقلیمی ایران، روش منطقی و موثر، حفظ حاصلخیزی و افزایش مواد آلی خاک‌ها در مدیریت بقایای گیاهی و به ویژه جلوگیری از سوزاندن آنها می ‌باشد، خاطرنشان کرد: امروزه سیستم‌های خاکورزی جدید که خاکورزی حفاظتی نامیده میشوند عموماً به وسیله حفظ بقایای محصول روی سطح خاک مزرعه توصیف می شود.

بایبوردی یا بیان اینکه حفظ محیط زیست جزء جدانشدنی توسعه پایدار و اساس توسعه اقتصادی است و مصرف کودهای اخیر، افزون بر سازگار بودن با محیط زیست، نقش بسیار مثبتی بر سلامتی انسان دارند،  گفت: در مقطع کنونی مدیریت علمی تولید و مصرف انواع کودها امری اجتناب ناپذیر است، تا بتوان از طریق اصلاح ساختار تولید – مصرف بهینه کود و تولید محصولات کشاورزی سالم، سطح سلامت جامعه را ارتقا داد.

وی با اشاره به اینکه از طرف دیگر وجود رابطه مثبت بین مصرف بهینه کود و تولید محصولات کشاورزی سالم وجود دارد، تاکید کرد: مسوولین امر باید این اصل مهم را در تامین مقدار، زمان استفاده و نوع مناسب کودها در تولید محصولات کشاورزی در عمل رعایت و نسبت به جلوگیری از سوزاندن بقایای گیاهی، رعایت اصول مصرف بهینه کودی، غنی سازی محصولات کشاورزی در مزرعه، مدیریت علمی تولید و مصرف انواع کودها، تصویب آیین نامه ضوابط ب ماده ۶۱ قانون برنامه چهارم توسعه، جلوگیری از ورود کودهای فسفاتی دارای بیش از ۲۵ میلی گرم در کیلوگرم کادمیم، حذف یارانه از کودهای نیتروژنی و فسفاتی و اختصاص آن به کودهای زیستی، آلی، ریزمغذی و گوگردی به منظور افزایش عملکرد، بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و تولید محصولات سالم، اقدام کنند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه بیش از ۳۵ درصد تولیدات کشاورزی به مصرف بهینه انواع کودها وابسته است، گفت: اکنون در شرایط تحریم موقعیت خوبی فراهم شده است تا با فعال کردن ظرفیت های داخلی و استفاده از منابع نسبت به خودکفایی در تولید انواع کودها تلاش کنیم.